Nowotwór piersi jest najczęstszym nowotworem u kobiet w Polsce, stanowi około 22% wszystkich, które je dotykają. Wcześnie wykryty może być całkowicie wyleczony. Dlatego ważne są badania profilaktyczne.
Październik to miesiąc świadomości raka piersi i promocji jego profilaktyki. Przypominamy więc, kiedy, gdzie i jak je badać.
Przybywa zachorowań
– W 2000 r. odnotowaliśmy prawie 11 tys. zachorowań na raka piersi, ponad 15 tys. w 2010 r., aktualnie Krajowy Rejestr Nowotworów podaje ponad 18,5 tys. zachorowań – przytacza dr Małgorzata Talerczyk, specjalista onkologii klinicznej, zastępca dyrektora ds. lecznictwa w Zachodniopomorskim Centrum Onkologii przy ul. Strzałowskiej w Szczecinie. – W 2025 r. w grupie kobiet między 50 a 69 r.ż. prognozuje się wzrost liczby zachorowań o 50 procent w stosunku do r. 2006.
Dieta, aktywność, badania
Na raka piersi chorują najczęściej dojrzałe kobiety po 50 roku życia.
– Ale 33% kobiet z rakiem piersi to kobiety między 30 a 49 rokiem życia – zwraca uwagę Małgorzata Talerczyk. – W innej prognozie podaje się dwukrotny wzrost zachorowalności kobiet w wieku 20-49 lat w najbliższej przyszłości.
W Polsce około 6 tysięcy kobiet rocznie umiera z powodu raka piersi. Ale wczesna diagnoza zdecydowanie zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka, i to nie tylko w kontekście raka piersi.
– Zaczynając od profilaktyki pierwotnej (właściwe nawyki, odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, unikanie alkoholu, papierosów, przewlekłego stresu), poprzez profilaktykę wtórną, czyli poddawanie się badaniom przesiewowym – podkreśla Małgorzata Talerczyk. – Badania skryningowe, realizowane w „Populacyjnym programie wczesnego wykrywania raka piersi”, które są przeznaczone w naszym kraju dla kobiet w 50-69 roku życia, wykonywane raz na dwa lata, a realizowane w wielu punktach stacjonarnych i mobilnych (tzw. mammobusach), mogą wychwycić wczesną postać raka piersi i pozwalają szybko wdrożyć odpowiednie postępowanie.
W tym programie kobieta zgłasza się do ośrodka, w którym wykonuje się badania przesiewowe mammograficzne. W Zachodniopomorskim Centrum Onkologii w Zakładzie Diagnostyki Obrazowej kobiety mogą z niego korzystać w dogodnym terminie – nie trzeba się umawiać (wystarczy przyjść i zarejestrować się w rejestracji specjalnie przeznaczonej dla kobiet z programu). Badania są wykonywane codziennie od poniedziałku do piątku.
Jest to etap podstawowy.
– Jeśli będą jakieś zmiany wymagające weryfikacji, zostanie zaproszona na dodatkowe badanie bądź skierowana do Poradni Onkologicznej – tłumaczy doktor. – W ostatnich latach wykonywane były badania mammograficzne dla niemal 4 tysięcy kobiet rocznie. U tych kobiet, które zgłosiły się do nas, udało się znaleźć rocznie ponad 100 nowych przypadków raka piersi we wczesnym stadium zaawansowania.
Ważne samobadanie
Młodsze kobiety, które nie mają jeszcze zaleceń do wykonania badania mammograficznego, powinny korzystać z najprostszego i bardzo skutecznego sposobu – samobadania piersi.
– Jak wynika ze statystyk, około 80% zmian jest wykrywanych przez same kobiety, bądź ich partnerów – zwraca uwagę Małgorzata Talerczyk. – I aż 75% z nich ma charakter łagodny. Są to torbiele, włókniaki, tłuszczaki. Wciąż za mało kobiet docenia i stosuje tę metodę diagnostyki. Oczywiście, jest to metoda mniej dokładna niż USG czy mammografia, jednak przy regularnym badaniu kobieta poznaje budowę własnych piersi i może wykryć relatywnie niewielkie nieprawidłowości.
Jak wykonać samobadanie?
– Oglądając piersi i badając palpacyjnie – podpowiada doktor. – Obejrzyj piersi przed lustrem w pozycji stojącej z uniesionymi rękami do góry, ze spuszczonymi w dół, z opartymi na biodrach, napinając mięśnie klatki piersiowej. Sprawdź, czy nie zauważasz zmian wielkości, kształtu, położenia, koloru, wciągnięć skóry. Badamy piersi koliście od brodawki sutkowej, promieniście od brodawki, góra – dół. Kolejno ściśnij brodawkę i obserwuj, czy nic się z niej nie wydobywa. Badanie piersi na leżąco: leżąc wygodnie na plecach podkładamy prawą rękę pod głowę, wykonujemy badanie ruchami okrężnymi, półkolistymi, uciskając piersi: miejsce po miejscu płasko ułożonymi palcami. Badanie lewej piersi wykonuje się prawą dłonią, i odwrotnie, prawej – lewą. Na końcu sprawdzamy pachę, czy nie ma powiększonych węzłów chłonnych.
Co powinno zaniepokoić przy samobadaniu piersi?
– Zmiana barwy, ucieplenia skóry, uwypuklenia, owrzodzenia, tzw. skórki pomarańczy, nieprawidłowości dotyczące brodawki i otoczki, pojawienie się zgrubień w miąższu gruczołu – wymienia Małgorzata Talerczyk.
Doktor zwraca także uwagę, że samobadanie piersi powinno się wykonywać od 20 roku życia, co miesiąc, tego samego dnia cyklu, najlepiej tydzień po miesiączce, między 6 a 9 dniem cyklu (podczas miesiączki, z powodu wahania hormonów, piersi mogą być obolałe i nadwrażliwe, nieco zmienia się także konsystencja ich tkanki), natomiast kobiety w okresie przekwitania – tego samego dnia każdego miesiąca.
Agnieszka Spirydowicz, promotor zdrowia
fot. marijana1 / Pixabay
Na zdjęciu: różowa wstążka jest symbolem walki z rakiem piersi.
Pamiętaj! Informacje zawarte na tym portalu nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem!
Partnerem projektu „Zdrowe Police” jest gmina Police.
