Osoby schorowane i niepełnosprawne, które potrzebują wsparcia w podstawowych czynnościach codziennego życia, mogą korzystać z usług opiekuńczych organizowanych przez gminy. W Policach to zadanie wykonuje Ośrodek Pomocy Społecznej. Z takich usług opiekuńczych korzystają najczęściej seniorzy. Ale też osoby niepełnosprawne, chore przewlekle.
Dla kogo usługi opiekuńcze
O tym, kto może i powinien zostać objęty usługami opiekuńczymi, mówi ustawa o pomocy społecznej. Ona też określa zakres takich usług.
– W pierwszej kolejności gmina ma obowiązek objąć opieką osoby, które są samotne – mówi Ilona Kulik, kierownik Działu Usług Opiekuńczych OPS w Policach. – Zgodnie z ustawą, osoba samotna to ta, która nie ma dzieci i wnuków. Gmina musi objąć takie osoby opieką, jeżeli jej wymagają z racji wieku, niepełnosprawności, długotrwałej, przewlekłej choroby uniemożliwiającej codzienne funkcjonowanie (nie musi być ustalona niepełnosprawność).
Oczywiście opieka może być przyznana także osobom potrzebującym, które mają rodzinę. Bo nie zawsze rodzina może ją zapewnić swojemu bliskiemu.
– Nie możemy człowieka zostawić bez opieki – podkreśla Ilona Kulik. – Staramy się oczywiście te usługi przyznawać i wspierać także rodziny w opiece nad swoimi bliskimi, w szczególności jeśli one nie są w stanie jej zapewnić, czyli albo nie mają środków finansowych, żeby wykupić prywatnie, albo rodziny nie ma na miejscu.
Za darmo dla najbiedniejszych
Zasady odpłatności za usługi opiekuńcze w gminie regulowane są uchwałą rady miejskiej. Ostatnia, wciąż obowiązująca w Policach, jest z 28 lutego 2019 r. A w niej stawka za godzinę świadczenia podstawowej opieki – 20 złotych.
– W uchwale tej są określone trzy grupy osób i zasady naliczania opłaty – mówi Ilona Kulik. – W tej chwili pełna odpłatność za usługi opiekuńcze wynosi 20 złotych za godzinę. Ale jeżeli np. osoba ma niską emeryturę, to ta odpłatność może być odpowiednio obniżona. Podopieczny może np. być w ogóle zwolniony z odpłatności, jeśli jego dochód (w przypadku osoby samotnej) wynosi do 150 procent kryterium dochodowego. Obecnie kryterium dochodowe dla osoby samotnej to 701 złotych netto, czyli 150 procent tej kwoty to jest 1051,5 zł.
Jeśli więc osoba samotna ma dochód poniżej 1051,5 zł to za usługi opiekuńcze przyznane z Ośrodka Pomocy Społecznej nie będzie w ogóle płaciła. Jeśli dochód jest wyższy, to pokryje określoną część stawki bazowej. Inaczej obliczana jest odpłatność w przypadku osoby, która ma rodzinę, ale prowadzi oddzielne gospodarstwo, i inaczej, jeśli mieszka z rodziną i dzieli z nią gospodarstwo.
Dopiero po osiągnięciu dochodu na poziomie ponad 500 procent kryterium dochodowego trzeba zapłacić 100 procent ustalonej stawki.
– W uchwale są wskazane także inne przyczyny zwolnienia kogoś z odpłatności, nie tylko oparte na sztywnym kryterium dochodowym – dodaje Ilona Kulik. – Powodem do zwolnienia jest na przykład zagrożenie bezpieczeństwa socjalnego podopiecznego, czyli gdy po opłaceniu tych usług zostałoby mu zbyt mało środków na pokrycie opłat za rachunki, wyżywienie, leki. Wtedy mamy możliwość zwolnienia z opłaty. Ale to jest przedmiotem odrębnego postępowania: sprawdza się tę sytuacje, bierze pod uwagę wszystkie okoliczności.
Z budżetu gminy są też finansowane usługi specjalistyczne, wykonywane przez np. pielęgniarkę, rehabilitanta, logopedę (np. dla osób po udarach). Ich koszt jest wyższy – wynosi 40 złotych za godzinę. Oczywiście też obowiązuje tabela odpłatności (zależna od dochodu) zawarta w uchwale.
Są również usługi specjalistyczne, które organizuje gmina, ale finansowane są z budżetu państwa i ich organizacja jest określona w odpowiednim rozporządzeniu ministerialnym. Ten rodzaj usług jest przeznaczony dla osób z zaburzeniami psychicznymi: chorobami psychicznymi lub niepełnosprawnością intelektualną, albo zaburzeniami neurologicznymi, np. choroba Alzheimera. W rozporządzeniu jest także tabela odpłatności, jak również wskazane są warunki, które trzeba spełnić, żeby zostać zwolnionym z opłaty.
– Do tych osób mogą iść tylko osoby ze specjalistycznym przygotowaniem, czyli opiekunki, które przeszły odpowiednie przeszkolenie: terapeuta, psycholog – wymienia Ilona Kulik. – Charakter tych usług jest nieco inny, nastawione są głównie na aktywizację tej osoby, uspołecznianie itp.
Jak się starać o opiekę
Trzeba złożyć wniosek w Ośrodku Pomocy Społecznej.
– Może to zrobić rodzina, i najczęściej tak właśnie bywa – mówi Ilona Kulik. – Albo sąsiedzi, gdy ktoś jest samotny.
Sytuację podopiecznego i jego rodziny sprawdzi pracownik socjalny, podczas wywiadu na miejscu.
– Potrzebne będą pewne dokumenty: decyzja o emeryturze, zaświadczenie z ZUS, albo odcinek emerytury; jeśli ktoś ich nie posiada, to wtedy ośrodek zwraca się do ZUS o przesłanie zaświadczenia – mówi Ilona Kulik. – Jest też specjalny druk, który wypełnia lekarz (lekarze je mają). Podczas wywiadu środowiskowego, jeżeli pracownik socjalny widzi, że trzeba objąć kogoś opieką, jest ustalany indywidualny zakres świadczonych usług. W tym zakresie są wymienione różne czynności, które opiekunka będzie wykonywać. Czyli wszystko ustalane jest z osobą, która będzie korzystać z opieki, i z jej rodziną (jeśli jest).
W czym pomoże opiekunka lub opiekun
Oczywiście pomoc dotyczy tych czynności, które są niezbędne w codziennym życiu. I jej zakres zależy od indywidualnych potrzeb i możliwości podopiecznego.
Ilona Kulik wymienia:
- Czynności higieniczno-pielęgnacyjne, czyli pomoc w załatwianiu potrzeb fizjologicznych, zmiana pozycji ciała, wykonanie toalety ciała, obcinanie paznokci, golenie, czesanie, oklepywanie, podawanie leków, przygotowanie leków (oczywiście zgodnie z zaleceniami lekarza).
- Czynności żywieniowe, a więc karmienie czy przygotowanie jakiegoś posiłku lub dostarczenie, jeśli gdzieś są wykupione obiady i opiekunka może przynieść; może też pomóc podopiecznemu taki posiłek przygotować.
- Czynności gospodarcze – podstawowe sprzątanie otoczenia usługobiorcy: odkurzanie, zamiatanie, ścieranie kurzu, zmywanie podłogi; ale uwaga – usługi opiekuńcze to nie są usługi sprzątania, to są czynności dodatkowe, oczywiście jeśli jest to osoba samotna, to wiadomo, że to wszystko opiekunka robi, ale jeśli jest to osoba, która ma rodzinę, to ona powinna np. umyć okna, a opiekunka na bieżąco utrzymuje porządek w mieszkaniu.
- Także pościelenie łóżka, robienie zakupów, przynoszenie opału, pranie odzieży (nieraz podopieczni sami są w stanie włączyć pralkę, ale już nie mogą rozwiesić tego prania).
- Dodatkowo czynności organizacyjne: zgłaszanie wizyt lekarskich, badań (opiekunka stale współpracuje z pielęgniarką środowiskową, lekarzem) i jeśli zachodzi potrzeba, żeby opiekunka pojechała z podopiecznym do lekarza, to umawia wizyty i jedzie.
- Utrzymuje też kontakt z rodziną: przekazuje różne informacje, sama też od rodziny pozyskuje potrzebną o podopiecznym wiedzę.
- Wychodzenie na spacery.
- Pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, pomoc w opłacaniu rachunków.
- Pomoc w organizacji czasu wolnego, zaspokajanie potrzeb duchowych (np. pomoc w przygotowaniu stołu do wizyty duszpasterskiej księdza).
Jak częsta pomoc
– Liczba przyznanych godzin opieki zależy od stanu zdrowia podopiecznego i sytuacji rodzinnej – mówi Ilona Kulik. – Jeżeli jest osobą samotną i leżącą, to opiekunka przychodzi trzy razy dziennie: rano, w porach obiadu i kolacji. Także w weekendy. Ale jeśli jest to osoba, która ma rodzinę, to wiadomo, że opieka się odbywa we współpracy z rodziną, i wtedy wystarczy, że pójdzie raz dziennie i dodatkowo w razie potrzeby. Wszystko się ustala podczas wywiadu środowiskowego.
Usługi opiekuńcze przyznawane są decyzją administracyjną. W niej określone zostaną m.in. zakres wsparcia, liczba przyznanych godzin opieki, stawka opłaty.
Partnerem projektu „Zdrowe Police” jest gmina Police.
